Autyzm to potoczna nazwa określająca szereg możliwych zaburzeń zaliczanych do spektrum autyzmu. Poszczególne zaburzenia składające się na spektrum autyzmu różnią się zarówno objawami, jakie wywołują, jak i ich nasileniem czy momentem wystąpienia. Niestety przyczyny wielu przypadków zaliczanych do spektrum autyzmu pozostają niewyjaśnione.
Spektrum autyzmu
Pierwsze wzmianki o autyzmie zaczęły pojawiać się w literaturze medycznej dość późno. W latach 40. XX wieku dwóch lekarzy, niezależnie od siebie, dokonało opisu podobnych przypadków chorobowych. Leo Kanner dokonał wówczas pierwszego systematycznego opisu choroby, którą określił jako autyzm wczesnodziecięcy. Hans Asperger prowadził badania nad dziećmi dotkniętymi przypadkami, a od jego nazwiska wziął nazwę zespół Aspergera.
W psychiatrii istnieją różne klasyfikacje chorób, spośród których w Polsce korzysta się przede wszystkim z klasyfikacji autorstwa Światowej Organizacji Zdrowia (ICD 10). Zgodnie z nią, autyzm zalicza się do grupy całościowych zaburzeń rozwoju. Yadda za a rabu da jednostki chorobowe:
- autyzm wczesnodziecięcy (zdiagnozowany przed 3 rokiem życia),
- autyzm atypowy (zdiagnozowany po 3 roku życia),
- zaspół Retta,
- Aspergera,
- odmienne zaburzenia ko charakterze dezintegracyjnym,
- zaburzenia hiperkinetyczne (charakteryzujące się nadmierną ruchliwością),
- inne holistyczne zaburzenia w rozwoju,
- zaburzenia rozwojowe nieokreślone.
bayyanar cututtuka
Do spektrum autyzmu zalicza się przypadki o najróżniejszych objawach i stopniu ich nasilenia. Różnorodność przypadków autyzmu przekłada się także na stosowanie odmiennych kryteriów diagnostycznych przez różne środowiska medyczne na świecie. Dla przykładu, w USA statystycznie diagnozuje się zaburzenia ze spektrum autyzmu u jednej na 68 osób. W Europie – ze względu na stosowanie odmiennych kryteriów – zaburzenia ze spektrum autyzmu stwierdza się rzadziej, u jednej na 150 osób. Z tego powodu nie istnieją badania medyczne, które ostatecznie definiowałyby zakres zaburzeń zaliczanych do spektrum autyzmu, ani tym bardziej pełną etiologię. Z pewnością można jednak stwierdzić, że zaburzenia ze spektrum autyzmu dotykają prawie czterokrotnie częściej chłopców niż dziewczęta.
Objawy najczęściej dotyczą trzech głównych aspektów zachowania: zdolności komunikacyjnych, przebiegu interakcji z innymi ludźmi oraz zachowań specyficznych. Objawy u osoby autystycznej mogą obejmować każdy z tych aspektów w różnym stopniu. W rezultacie różne osoby cierpiące na autyzm będą przedstawiać odmienny zestaw objawów.
W zakresie komunikacji wyróżnia się następujące objawy szczegółowe:
- tendencja do powtarzania tych samych słów, zdań,
- echolalia, czyli powtarzanie słów i zdań zasłyszanych od innych,
- matsaloli tare da ciwon kai,
- problemy z gramatycznie poprawnym formułowaniem wypowiedzi, na przykład mówienie o swoim zachowaniu w trzeciej osobie,
- inne, indywidualnie występujące nieprawidłowości w mowie,
- cikakken bayani game da batun,
- zaburzona, trudna do zrozumienia przez innych mowa ciała lub mimika twarzy.
Da fatan za a yi la'akari da yadda za a yi amfani da spektrum autyzmu zalicza kamar haka:
- matsala z nawiązywaniem kontaktu z innymi ludźmi,
- niechęć do odczuwania fizycznej bliskości, dotyku,
- matsala ce mai wahala wacce take damun kai,
- problemy w trakcie bawienia się, zwłaszcza w przypadku zabaw polegających na wejściu w określoną rolę (na przykład zabawa w dom, sklep), lub tendencja do bawienia się z samym sobą,
- obojętność na inne osoby.
Yi la'akari da waɗannan shawarwari masu zuwa:
- sztywne, powtarzalne i rutynowo wykonywane zachowania,
- napady złości, gniewu, agresji lub lęku,
- zainteresowanie nietypowymi przedmiotami - pralką, przyciskami, włącznikami,
- nottoryczne układanie przedmiotów w takiej samej pozycji i układzie,
- powtarzalne wykonywanie tych samych ruchów.
Zaburzenia zaliczane do spektrum autyzmu można diagnozować w pewnych przypadkach już w okresie późnego niemowlęctwa (około 11-12 miesiąca życia). Często jednak na pełną diagnozę trzeba poczekać do wieku kilku lat. Jednym z pierwszych objawów jest zaburzona reakcja dziecka na osobę matki – brak uśmiechu, brak kontaktu wzrokowego, brak reakcji na jej głos.
Przyczyny wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu
Wśród potencjalnych przyczyn wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu zalicza kamar haka:
- obciążenie genetyczne (jest to teoria niepotwierdzona w pełni, jednak oparta między innymi na obserwowanej, wyraźnej tendencji do występowania autyzmu u obu bliźniąt jednojajospówyche a występowania autyzmu u obu bliźniąt jednojajospówyche a w pełni, nymi, genetycznie uwarunkowanymi zaburzeniami, jak zespół Retta),
- wystąpienie schorzeń natury neurologicznej (u części osób ze zdiagnozowanym autyzmem obserwujemy zmiany w budowie mózgu),
- komplikacje ciążowe lub okołoporodowe (cukrzyca ciążowa, problemy z tarczycą),
- zażywanie przez matkę niektórych substancji (zwłaszcza podejrzewa się leki: przeciwpadaczkowe, przeciwbólowe i inne),
- zaniedbania wychowawcze we wczesnym okresie życia.
Abubuwan da ke cikin gidan yanar gizon medTvoiLokony an yi niyya don haɓakawa, ba maye gurbin, tuntuɓar mai amfani da gidan yanar gizon da likitansu ba. An yi nufin gidan yanar gizon don dalilai na bayanai da ilimi kawai. Kafin bin ilimin ƙwararrun ƙwararrun, musamman shawarwarin likita, wanda ke ƙunshe a kan Yanar Gizonmu, dole ne ku nemi likita. Mai Gudanarwa ba ya ɗaukar kowane sakamako sakamakon amfani da bayanan da ke cikin gidan yanar gizon.